'Oscars van de pretparkwereld' stellen helemaal niets voor, zeggen experts

Bijna alle Nederlandse en Belgische pretparken en dierentuinen hebben de afgelopen weken vol trots gepronkt met hun nominaties voor de Diamond ThemePark Awards. Volgens de initiatiefnemers zijn de prijzen, die sinds 2010 worden uitgereikt, de 'Oscars van de pretparkindustrie'. Maar er blijkt een luchtje aan de awards te zitten. Het winnen van een award stelt helemaal niets voor, vertellen experts in gesprek met Looopings. Sterker nog: het is haast moeilijker om géén prijs te winnen.

Als we de berichten op social media moeten geloven, zijn parken compleet verrast door hun nominaties. "Wij zijn trots! We zijn namelijk genomineerd voor de Diamond ThemePark Awards in maar liefst twaalf categorieën!", schrijft Safaripark Beekse Bergen. "De Plopsa-parken hebben meer dan twintig nominaties voor de Diamond ThemePark Awards beet!", aldus Plopsa. "Julianatoren maakt kans op vier Diamond ThemePark Awards", laat het Apeldoornse kinderpretpark weten. "Diergaarde Blijdorp heeft maar liefst elf nominaties voor de Diamond Themepark Awards", jubelt de Rotterdamse dierentuin. Bobbejaanland: "Wauw, Bobbejaanland is genomineerd voor maar liefst zeven Diamond Themepark Awards!" Maar wat de parken er niet bij vertellen, is dat zij zichzélf kunnen nomineren.

ZIE OOK
Phantasialand raakt titel 'beste pretpark van Duitsland' kwijt

De Diamond ThemePark Awards (DTPA) hebben een merkwaardige opzet. Er worden prijzen uitgereikt in maar liefst 24 verschillende categorieën. Voorbeelden zijn 'beste pretpark', 'meest kindvriendelijke pretpark', 'meest sensationele pretpark', 'mooiste park', maar bijvoorbeeld ook 'beste dierentuin', 'mooiste dierenverblijf', 'meest kindvriendelijke zoo' en 'leukste dierendemonstratie'. Of wat te denken van categorieën als 'mooiste geboorte' (in een dierentuin), 'leukste avontuur in de zoo' en 'leukste actie op social media'?

Geen bekers
De meeste categorieën bestaan uit nog eens drie subcategorieën, namelijk Nederland, België en de Benelux. Andere categorieën gaan over parken in heel Europa. Parken mogen twee keer per categorie genomineerd zijn. Het publiek bepaalt 50 procent van de stemmen, waardoor parken met de meeste Facebook- en Twitter-volgers automatisch een voorsprong hebben. Zij roepen hun fans namelijk op om voor hen te kiezen. De andere helft van de stemmen komt van een vakjury. Die bestaat uit enkele fansites én de parken zelf, die doorgaans uiteraard op zichzelf stemmen. De uitgereikte prijzen zijn geen echte bekers, maar geprinte briefjes in fotolijstjes.

Door de wonderbaarlijke structuur en het grote aantal categorieën zijn er in de praktijk nauwelijks parken die met lege handen naar huis gaan. "Voor elke scheet heb je tegenwoordig een Diamond ThemePark Award", reageert recreatiedeskundige Hans van Leeuwen van Pleisureworld NRIT. "Het komt voort uit een bepaalde vorm van borstklopperij."

Carnavalsvereniging
Hij ziet de DTPA als een "moderne carnavalsvereniging". "Iedereen probeert elkaar belangrijk te maken door met een hoop bombarie allerlei categorieën te verzinnen. Sommige parken lopen met vijf of zes verschillende prijzen de deur uit. Je kunt jezelf afvragen waar dat nog op slaat." Vorig jaar won de Efteling zelfs twaalf verschillende awards.

Bart de Boer was van 2008 tot 2013 directeur van de Efteling. Hoewel het attractiepark in die periode meerdere Diamond ThemePark Awards in de wacht sleepte, gaat er bij de oud-directeur geen belletje rinkelen. "Diamond ThemePark? Nee, geen flauw idee. Er zijn tegenwoordig nogal wat clubs die zelf awards verzinnen. En op basis daarvan roept iedereen zich uit tot het beste park van Europa. Bij de Efteling hechtten we waarde aan onafhankelijke prijzen van de internationale branchevereniging. Dan sta je in een mooi lijstje. De rest, tja..."

Thomas van Groningen, presentator van de podcast ThemeTalk, heeft eveneens zijn bedenkingen bij de DTPA. "Ik hecht er geen enkele waarde aan", zegt hij. "Het lijkt wel of er categorieën bij bedacht worden om ervoor te zorgen dat iedereen iets kan winnen. Dat riekt naar nepnieuws."

Inwisselbaar
Reinoud van Assendelft de Coningh is oud-marketingmanager van de Efteling en Phantasialand. Tegenwoordig runt hij zijn eigen adviesbureau voor de toeristische industrie. Hij heeft nog nooit van de DTPA gehoord, geeft hij toe. "Er zijn maar een paar prijzen in deze branche die echt meetellen: internationale vakprijzen op basis van bedrijfsmatige kenmerken, zoals groei, financiële zekerheid en innovatiekracht. Deze Diamond Awards horen daar zeker niet bij. Het stemsysteem klinkt al oneerlijk. Ik zie het als de zoveelste inwisselbare fanaward, zonder daadwerkelijke impact. Het is voor de parken een prachtig glinsterend ijsblok. Binnen no-time smelt het weer."

Thijs Kinkhorst nam in 2014 de Diamond ThemePark Award voor 'beste fansite' in ontvangst namens Efteling-fansite Eftelist. Hoe kijkt hij daarop terug? "Eigenlijk slaat het nergens op dat we die prijs gekregen hebben", zegt hij nu. "We hadden dat jaar niets bijzonders gedaan. De site was al jaren in verval. Het voelde volstrekt willekeurig."

Kinkhorst zegt geen idee te hebben waarom Eftelist de prijs kreeg. "Ik weet wel dat we destijds bij de organisatie afgedwongen hebben dat we de prijs alleen kwamen ophalen als we wonnen. Na lang aandringen hebben ze ons op voorhand verklapt dat we inderdaad zouden winnen. Toen zijn we naar de prijsuitreiking gegaan."

Flutverkiezing
Kinkhorst was er niet van onder de indruk. "Het is natuurlijk een nogal nietszeggende, onzinnige prijs. Er worden net zo lang categorieën bij verzonnen totdat iedereen iets kan winnen. Echt een flutverkiezing. Voor de parken is het een leuk marketingmomentje, maar het betekent helemaal niks." Het team van Eftelist zit tegenwoordig achter Eftepedia, de grootste online Efteling-encyclopedie ter wereld. Het project is nog nooit genomineerd voor een Diamond ThemePark Award.

Erwin Taets, bekend als presentator van de podcast Ochtend in Pretparkland, wordt op de officiële website van de DTPA genoemd als lid van de vakjury. Maar zijn betrokkenheid is minimaal, vertelt hij aan Looopings. "Het beperkt zich tot het doen van suggesties bij het nomineren. We zijn niet betrokken bij het stemmen, de promotie of de organisatie."

Hoe denkt Taets dan over de opzet van de awards? "Tegenwoordig wemelt het van de nepprijzen in pretparkland. Elke award voor een categorie waarin niet jaarlijks nieuwigheden zijn, is uiteraard onzin." Over de toegevoegde waarde is Taets helder: de DTPA zijn absoluut niet bedoeld om een onafhankelijk oordeel te vellen. "Het is puur gratis marketing voor de parken. De pers trapt er elk jaar weer gretig in. Zolang journalisten met hun gezin jaarlijks een dagje uit kunnen op kosten van de parken, zullen de awards altijd blijven bestaan."

Misbruik
Andere vakjuryleden zijn minder kritisch. Walter Jonker van Pretwerk.nl ziet de DTPA wél als een goede graadmeter voor wat het publiek vindt. "En fansites kunnen ook heel veel kennis in huis hebben." Hij geeft toe dat sommige categorieën waardevoller zijn dan andere. "Maar dat is bij de echte Oscars ook zo." Is het niet raar dat parken zichzelf kunnen nomineren en vervolgens op zichzelf kunnen stemmen? "Is dat echt zo? Ik heb niet de indruk dat daar misbruik van gemaakt wordt." Jonker beweerde in eerste instantie dat hij als vakjurylid nog steeds de mogelijkheid heeft om parken te nomineren voor de komende editie van de DTPA. Hij was er niet van op de hoogte dat het stemproces eind oktober al is begonnen. "Ik moet mijn stemmen nog uitbrengen."

De bedenker van de Diamond ThemePark Awards heet Patrick Joossens. In gesprek met Looopings legt Joossens uit waarom hij negen jaar geleden besloot de prijzenregen te organiseren. "We hebben geprobeerd om iets in het leven te roepen om parken op een positieve manier in de schijnwerpers te zetten." Is dat de taak van fans? "Natuurlijk zijn we hier geen Hollywood, maar ik ben van mening dat we best trots mogen zijn op de parken in onze regio."

Loftuitingen
Op de website van de DTPA staat dat "bezoekers, doorwinterde (sic) fans en de parken zelf" gezamenlijk bepalen wie een award krijgt. Toch wordt in persberichten over de uitreiking steevast alleen Joossens' eigen mening vermeld. "De Plopsa-parken zijn absoluut een bezoekje waard", zegt hij bijvoorbeeld in een officieel Plopsa-persbericht dat na afloop van de vorige editie verstuurd werd. "Bobbejaanland heeft bijzonder veel troeven en is absoluut de moeite om een bezoekje te brengen", liet hij eveneens optekenen. Nagenoeg alle deelnemende parken kregen dergelijke lofuitingen.

Met de ongezouten kritiek van de deskundigen is Joossens het totaal niet eens. "We zijn niet perfect, maar ik heb nooit enige aanwijzing gekregen dat we er niet toe doen. Integendeel. We zijn dan ook trots op onze verkiezing." Over het grote aantal categorieën zegt hij: "Het zijn er minder dan vorig jaar."

Partner
De initiatiefnemer betrekt niet alleen pretparksites bij de prijsuitreiking. Bij de vorige editie werden de prijzen voor 'mooiste geboorte' uitgereikt door Veerle Beutels van het onbekende bedrijfje Crea-V, dat gespecialiseerd is in het maken van taarten van babyluiers. Beutels is de partner van Joossens.

Als we Teun Borst vragen naar de 'Oscars van de pretparkwereld', moet hij in eerste instantie lachen. Borst was van 2011 tot 2014 marketeer bij Toverland. Hij nam in die hoedanigheid meermaals Diamond ThemePark Awards in ontvangst. "Die vergelijking is overtrokken. De DTPA hebben niet dezelfde impact als de Oscars. Hier is niet de hele wereld mee bezig. Soms noem je iets anders dan het daadwerkelijk is, omdat het lekker klinkt." Hij ziet de prijzen wel als een nuttige toevoeging voor de branche, met name uit marketingopzicht. "Pretparken werken het hele jaar door hard om goed voor de dag te komen. Alle positieve aandacht is dan mooi meegenomen. En de mening van fans kan heel waardevol zijn."

Gediskwalificeerd
Ook vakjurylid Jonathan Sansens van Themeparkfreaks.eu is een groot voorstander van de Diamond ThemePark Awards. "Het verloopt zo eerlijk mogelijk", zegt hij. "We proberen erop toe te zien dat parken geen misbruik maken van het stemsysteem. Dat gaat meestal goed." Parken die het spel bewust oneerlijk spelen, kunnen volgens Sansens gediskwalificeerd worden. Dat is tot nu toe nog nooit gebeurd.

Toch gaat het weleens mis. Vorig jaar was het bijvoorbeeld niet mogelijk om in de categorie 'beste achtbaan' te stemmen op Goliath in Walibi Holland en Anubis The Ride in Plopsaland De Panne. De twee parken hadden in plaats daarvan hun nieuwste achtbanen genomineerd, in de hoop daar reclame voor te kunnen maken. "Dat was een flater", geeft het jurylid toe. "Daarom kunnen parken dit jaar twee keer per categorie genomineerd worden."

Ook dit jaar wekken sommige nominaties verbazing. Hoe kan het bijvoorbeeld dat het nieuwe, rijkelijk gedecoreerde bedieningsrestaurant The Flaming Feather in attractiepark Toverland niet genomineerd is in de categorie 'beste restaurant', maar de Terraszaal van Diergaarde Blijdorp wel? Dat blijkt een praktische reden te hebben: Joossens heeft Toverland afgelopen zomer niet bezocht, omdat hij geen vrijkaartje kreeg. "Ik heb geen Toverland gedaan, vooral omwille van de financiële situatie waarin ik zat", schrijft hij in een mail aan alle juryleden. Een ticket voor Toverland kost online 29,50 euro. Toverland had zichzelf kunnen nomineren voor de bewuste categorie, maar deed dat niet. "Ik ging er eerlijk gezegd van uit dat The Flaming Feather de jury wel zou zijn opgevallen", reageert een woordvoerster van het attractiepark desgevraagd.

Positieve aandacht
Het idee achter de DTPA is inderdaad om parken positieve aandacht te geven, erkent Sansens van fansite Themeparkfreaks. Dat is één van de redenen van het grote aantal categorieën en nominaties. "Neem nu de prijs voor beste park van de Benelux. De Efteling wint natuurlijk elk jaar. Maar we nomineren wel tien verschillende parken - ook de kleintjes. Het is voor die parken immers leuk om te kunnen zeggen: wij zijn genomineerd voor het beste pretpark van de Benelux." Om dezelfde reden kwam er ook een Belgische subcategorie. "Dankzij die opsplitsing kunnen de parken in België ook kans maken op de titel 'beste park'. We merkten dat zij daar zelf behoefte aan hadden."

Zijn de prijzen dan nog wel iets waard? Sansens: "De waarde wordt vooral bepaald door de aandacht die de parken er zelf aan schenken. Er zijn weleens parken boos geworden omdat ze niets of bijna niets wonnen. Dat trekken wij ons wel aan. Als parken ons gaan boycotten, zijn er over een paar jaar geen awards meer."

Stompzinnig
Stemmen voor de Diamond ThemePark Awards 2019 kan tot en met 6 januari. De prijzen worden in het voorjaar uitgereikt tijdens een evenement in de Efteling. Daarna volgen zonder twijfel de jubelende persberichten. Podcastpresentator Van Groningen: "Misschien kunnen ze er nog één categorie bij verzinnen: de award voor meest stompzinnige award. Die kunnen ze dan aan zichzelf geven."

ZIE OOK
Efteling slaat terug naar Phantasialand: 'Beste pretpark ter wereld'