Directie Floriade publiceert eindrapportage: corona, media en gemeenteraad krijgen de schuld

14-12-2022, 11.11 uur

Met extreem tegenvallende bezoekersaantallen en enorme financiële tekorten mag de Floriade in Almere een regelrechte flop worden genoemd. Maar waar lag dat aan? De directie van de wereldtentoonstelling publiceerde deze week een eindrapportage over het mislukte evenement. Met name de coronacrisis, de media en de gemeenteraad krijgen de schuld.

In het 91 pagina's tellende rapport wordt duidelijk dat de Floriade tussen april en oktober 694.000 bezoekers heeft verwelkomd. Dat zijn er meer dan de aanvankelijk genoemde 685.000, omdat eerder nog niet alle cijfers van ticketpartners waren verwerkt. Toch is het eindresultaat bijzonder teleurstellend te noemen: het management verwachtte 2,3 miljoen bezoekers. Directeur Hans Bakker sprak in januari dit jaar zelfs de verwachting uit "misschien wel richting de drie miljoen bezoekers" te kunnen gaan.

ZIE OOK
Floriade gaat dicht: geflopte wereldtentoonstelling laat miljoenenverlies achter

De Floriade heeft de coronapandemie de afgelopen maanden al meermaals aangewezen als de belangrijkste oorzaak van het belabberde resultaat. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) haalde die conclusie onlangs onderuit. In het derde kwartaal van 2022 trok Nederland een recordaantal toeristen: 14,6 miljoen, meer dan vóór de coronacrisis. Zij lieten het groene themapark in Almere echter massaal links liggen.

Marktonderzoek
Toch houdt de Floriade in de eindevaluatie zonder blikken of blozen vast aan de eerder gegeven uitleg. "Het zeer tegenvallende bezoekersaantal vindt, zoals blijkt uit het marktonderzoek, zijn oorzaak in de nawerking van de covidpandemie op het bezoekersgedrag bij hun vrijetijdsbesteding."

Er wordt tussen neus en lippen door wel opgemerkt dat sinds 2018 niet meer onderzocht is of de doelstelling van minimaal twee miljoen bezoekers nog wel realistisch was. "Er was nauwelijks of geen kennis binnen de organisatie over de ontwikkeling van de potentiële vraag naar Floriade." Na de start van de pandemie is de organisatie "het realiteitsgehalte en de relevante parameters die van invloed zijn op bezoekersaantal verloren".

Weinig effect
Daarnaast zou de entreeprijs te hoog zijn geweest. Het tarief werd al tijdens het evenement verlaagd, maar dat had niet het gewenste resultaat. Ook verschillende kortingsacties hadden achteraf weinig effect: die leverden nog geen 46.000 bezoekers op. Van een actie om de Floriade voor 5 euro te bezoeken, maakten slechts 8700 mensen gebruik.

Het eindrapport geeft nog twee andere redenen voor de desinteresse van het publiek: de gemeenteraad en de media. Lokale politici zouden voortdurend de nadruk hebben gelegd op de negatieve aspecten van de miljoenenverslindende Floriade. "Sommige partijen hebben niet nagelaten elke gelegenheid aan te grijpen om het gemeentebestuur te bekritiseren over Floriade en openlijk over faillissement te spreken, terwijl daar helemaal geen sprake van was."

Onrust
Het speculeren over een vroegtijdig einde zou geleid hebben tot "een stofwolk van onrust". Overigens dreigde de Floriade afgelopen zomer wel degelijk failliet te gaan. Dankzij extra geld van de gemeente is dat uiteindelijk niet gebeurd.

De Floriade is ook kritisch over de rol van de media. Omroep Flevoland wordt bijvoorbeeld verweten "uitsluitend journalistiek te bedrijven", in plaats van het evenement te promoten. Daardoor "kwamen alle negatieve aspecten voortdurend in het nieuws" en ontstond "een onophoudelijke stroom van negatieve berichtgeving". "Vanwege deze keuze van Omroep Flevoland en bij gebrek aan andere regionale media van enige schaal, bestond er geen mogelijkheid verder regionale promotionele acties te voeren, zoals dat normaal gesproken gebruikelijk is met mediapartijen."

84 adviezen
Gewoonlijk vindt de Floriade eens per tien jaar ergens in Nederland plaats. Gezien het rampzalige resultaat lijkt het echter aannemelijk dat de editie in Almere de laatste was. Mocht er tóch ooit nog een Floriade komen, dan heeft de huidige directie een lange lijst met tips. Onder het kopje 'Lessons Learned' worden in het rapport maar liefst 84 adviezen genoemd naar aanleiding van zaken die zijn misgelopen.

Zo ontstaat een beeld van een zeer incompetente organisatie, gerund door onervaren personen met weinig verstand van zaken. Er was "onvoldoende kennis" aanwezig, valt er te lezen. Zelfs enkele basisvereisten voor attractieparken, zoals een centrale entree met een direct aangrenzende parkeerplaats, werden door "interne discussies" niet gerealiseerd. Initiatieven om het tij te keren zijn "beperkt van de grond gekomen". Het kennisniveau van zowel vaste medewerkers als stagiairs schoot tekort.

Behoorlijk uitgeput
In de voorbereidende fase was sprake van "een niet of nauwelijks werkend Floriade-team, omdat de hygiënefactoren binnen de organisatie niet goed geregeld en nageleefd werden". Hygiënefactoren hebben onder andere betrekking op salaris, secundaire arbeidsvoorwaarden en onderlinge relaties met collega's. Na meerdere directiewisselingen en het uitvallen van veel personeel begonnen medewerkers "zowel mentaal als fysiek behoorlijk uitgeput" aan de opbouwfase.

Bij de opening troffen bezoekers "een nogal kaal uiterlijk" aan. Zeven paviljoens waren niet gereed. Werknemers kampten met "een veelheid van praktische en motivatieproblemen". Sommige deelnemers voldeden "nauwelijks of niet" aan de gemaakte afspraken. Een entertainmentact bij de entree "is kort na opening komen te vervallen" omdat de uitvoering niet aan de wensen voldeed. Voor verbeterpunten was geen plan van aanpak.

Financiële consequenties
Bakker - de zevende directeur van de Floriade sinds 2012 - noemt de financiële consequenties "helaas zeer dramatisch voor de gemeente Almere". "Dat is zeer te betreuren." Het document spreekt meermaals over een "perfecte storm": een opeenvolging van tegenvallers. Toch benadrukt Bakker dat de bezoekers die wél kwamen tevreden waren. Daarom zou de Floriade 2022 in de ogen van de directeur toch nog "redelijk geslaagd" zijn.

Hoeveel belastinggeld het evenement exact heeft gekost, wordt in de rapportage niet duidelijk. Veel financiële gegevens zijn geheim gebleven. Het is de bedoeling om uiterlijk 31 maart 2023 de jaarrekening te publiceren, zodat het volledige kostenplaatje gereconstrueerd kan worden. Dat er een gigantisch verlies overblijft, staat al wel vast.