Oud-directeur Efteling brengt boek uit over zijn carrière: van vakantiebaantje tot grote baas

Voormalig Efteling-directielid Olaf Vugts heeft een eigen boek uitgebracht. Daarin wordt de volledige Efteling-loopbaan van de oud-directeur beschreven, aan de hand van anekdotes en verhalen van achter de schermen. Vugts begon in 1977 als vakantiekracht. Tussen 1989 en 2022 was hij vervolgens marketingdirecteur, parkdirecteur en creatief directeur.

Het boek Olaf Vertel Eens..., opgetekend door schoonzus Pascale Vugts, bestaat uit 25 hoofdstukken die steeds een levensfase of een Efteling-project behandelen. Voorbeelden zijn het Spookslot, de Python, het Efteling Hotel, Droomvlucht, de Winter Efteling, de Sprookjesboom, De Vliegende Hollander, Bosrijk, Raveleijn, Aquanura en Symbolica.

ZIE OOK
Efteling neemt afscheid van voormalig creatief directeur Olaf Vugts

De Efteling-veteraan start met verhalen uit de oude doos. Op zijn 15e kreeg hij een vakantiecontract als kassamedewerker bij het toenmalige zwembad. Op drukke dagen ondersteunde hij de parkeerwachters. "Vooral als er veel Belgische bezoekers kwamen, was het feest voor ons, want zij betaalden het parkeergeld van 75 cent vaak met een Nederlandse gulden en lieten dan vaak het wisselgeld zitten. Hoe meer auto's, hoe meer fooi."

Zo veel mogelijk fotoboekjes
Een jaar later kwam Vugts terecht bij de hoofdingang, waar hij naar eigen zeggen zijn "eerste sales-ervaring" opdeed. Het was een sport om zo veel mogelijk fotoboekjes met plattegrond te verkopen, want dat leverde commissie op. "Ik maakte een praatje met de bezoekers, schoof dan samen met de entreebewijzen ook een boekje naar voren en noemde een totaalprijs."



Bij het schoonmaken van het parkeerterrein ontstond de term wachtbeurt. "Eén collega stond op wacht voor het geval er een chef in de buurt was, de rest zat te toepen." Er werd destijds meer gekaart dan gewerkt. "Als er iemand aan kwam, sprongen we snel op en prikten we ons, voor even, een ongeluk. Het ging altijd goed, haha."

Grote paniek
Salaris werd wekelijks contant overhandigd. Dat was een taak van Vugts' vader, die boekhouder was. Na verloop van tijd werd de handeling gedigitaliseerd. "Er brak grote paniek uit onder de medewerkers. Wat bleek nou; samen met het salarisstrookje werd elke week geld uit dat zakje gehaald. Drinkgeld, om te besteden bij caférestaurant De Steenbakker! Maar dat werd thuis natuurlijk niet verteld! Het bezorgde diverse mensen koppijn, en niet in het minst De Steenbakker zelf, want die zag zijn omzet drastisch verminderen."

Het Spookslot was destijds één van de favoriete attracties van Vugts. Hij mocht helpen bij het programmeren van de hoofdshow én hij ging er aan de slag als vakantiemedewerker. In de controleruimte ontdekte hij een verzameling lege frisdrankblikjes van de toenmalige chef. "Werkelijk overal hingen blikjes tegen de muur, het waren er misschien wel drieduizend! Het is een goed bewaard geheim gebleven voor bezoekers, zij hebben dit nooit te zien gekregen."



Hard klepperen
Vugts' chef leerde hem ook hoe hij altijd op tijd thuis was voor het avondeten, zelfs als er nog een lange wachtrij stond. "Ik moest dan letterlijk een paar keer hard klepperen met het raampje en ja hoor, de mensen schrokken zich rot en de helft van de wachtrij droop af. Een paar minuten later klepperde ik nog een keer. Zo kon mijn chef om 18.00 uur de deur achter zich dicht doen."

Het Spookslot was voor Vugts een speeltuin. "Zo verstopte ik me weleens tijdens de show en dook dan op bij de geesten, of ik liep mee met de monniken. Maar toen ik een keer een monnik omver stootte, heb ik wel wat uit moeten leggen aan de storingsdienst. Ik heb de muizen de schuld gegeven, die hadden vast de bedrading stukgebeten."



Bijna slaande ruzie
In 1990 had Vugts een aanvaring met Reinoud Van Assendelft de Coningh, die was aangesteld als zijn leidinggevende op de afdeling commerciële zaken. "De samenwerking gaf behoorlijk wat vuurwerk, binnen de kortste keren hadden we bijna slaande ruzie over de taakverdeling. Werkelijk over alles waren we het oneens." Uiteindelijk kwam het goed.

Schoonzus en schrijfster Pascale komt zelf ook aan het woord: zij werkte begin jaren negentig in het Efteling Hotel. Daar kreeg ze vaak telefoontjes van klanten die een kamer wilden annuleren bij slecht weer. "Dat kon natuurlijk niet, dus de receptie kreeg van Olaf en mij een duidelijke boodschap mee voor de gasten: 'In Kaatsheuvel is het half bewolkt en 18 graden. Regen? Nee, eerder vandaag een beetje, maar nu is het droog! Wat zullen uw kinderen zin hebben in het Efteling-bezoek!' Het werkte, en de mensen kwamen gewoon onze kant op."

Altijd gedoe
Het combineren van toeristische en zakelijke hotelgasten vormde eveneens een uitdaging. Er werd hard gewerkt om beide doelgroepen soepel naast elkaar te laten lopen. Vugts: "Het is nooit goed gelukt, het was altijd gedoe! Gedoe omdat het te druk was bij de liften, omdat het ontbijtbuffet geplunderd was of omdat er zo veel kinderen rondliepen."



In 1990 ontstond het idee voor Droomvlucht. Vugts was altijd in de veronderstelling dat ontwerper Ton van de Ven geen verhaal had gekoppeld aan de sprookjesachtige darkride. Onlangs sprak hij zoon Danny van de Ven, die volgens Vugts een doos heeft gevonden met verhalen van attracties waar zijn vader bij betrokken was. "Woord voor woord, detail voor detail. Waaronder ook zijn Droomvlucht-verhaal, gebaseerd op Midzomernachtdroom van Shakespeare. Dat verklaart de aanwezigheid van koning Oberon. Niemand die dit goedbewaarde geheim kende, mooi hè?"

Mijn geduld is op
Vroeger was de Efteling verdeeld in de gebieden Noord, Oost, Zuid en West. In 1999 ontstond er intern discussie over een nieuwe gebiedsverdeling. "Ook ik had wat ideeën geopperd. Maar de directie kwam er niet uit. De toenmalig directeur riep me bij zich en zei: 'Laatst zei jij toch een keer iets over Rijken? Oké, dat gaan we doen. Mijn geduld is op, ik weet niet of het iets is maar een beter voorstel heb ik niet gehoord.' Zo ontstond het Anderrijk, Marerijk, Reizenrijk en Ruigrijk."



Eind jaren negentig presenteerde de Efteling een Sprookjesshow waarin het verhaal van De Kleine Zeemeermin werd verteld. "Vanuit de nok van het Zomertheater zwom ze als het ware naar beneden boven de hoofden van het publiek, prachtig was dat. Maar op een hete zomerdag werd ze bevangen door de hitte, haar zeemeerminnenpak bleek te warm." De oud-directeur noemt het "even schrikken". "En een paar dagen later zat het publiek tot aan de enkels in het water vanwege een zware regenbui. Nee, het Zomertheater had veel sfeer, maar toch bleef het af en toe behelpen."

Twijfels
Na verloop van tijd is het krakkemikkige Zomertheater vervangen door het permanente Efteling Theater bij de entree. De bouw werd een tijdje stilgelegd vanwege twijfels over de grootte van de foyer. Het idee was om zes keer per dag 1100 stoelen te vullen met een gratis parkshow, maar de locatie lag niet op de route van het publiek.

"In het openingsjaar vielen de bezoekersaantallen fors tegen", weet Vugts nog. Later zijn daar avondvullende musicals gaan draaien, bijvoorbeeld rond Droomvlucht. Ontwerper Ton van de Ven was al met pensioen, maar hij werd wel betrokken bij de ontwikkeling. "Tijdens de première stond ik in de coulissen, met Ton naast me. Hij had tranen in zijn ogen. Toen wist ik dat het goed was."



Verlieslijdend
Vugts stond aan de wieg van de Winter Efteling. Aanvankelijk was men daar niet enthousiast over. "Ook Ton van de Ven zag het niet zitten. 'Wie wil er nou in de winter naar de Efteling?', zei hij. 'Dan is het er koud en winderig. En het Sprookjesbos is zo kaal zonder het groen.'" De raad van commissarissen stelde toch een paar miljoen gulden ter beschikking. Als het project na drie jaar verlieslijdend zou zijn, zou de stekker eruit getrokken worden. Vugts zou dan ook op straat komen te staan, waarschuwde de voorzitter. Het intitiatief was echter een schot in de roos.

Toch verliep de eerste openingsdag - 11 december 1999 - niet zoals gepland door noodweer: regen, hagel en storm. "De zorgvuldig aangebrachte sneeuw op de daken van de kabouterhuisjes was snel verdwenen en er bleef niets over van de lampionnen in de bomen. Het was één grote ellende, en druk was het ook niet."



Cartoony uiterlijk
Het idee voor de tv-serie Sprookjesboom komt ook uit de koker van Vugts. "Ik keek mezelf aan in de spiegel tijdens het tandenpoetsen en ineens wist ik het; als we nou eens bestaande sprookjesfiguren gebruiken in een cartoony uiterlijk en daar nieuwe verhalen omheen maken." Een bioscoopfilm rond het merk sloeg niet aan. "Financieel was het geen groot succes en ook de recensies waren niet echt goed te noemen."

Vugts geeft aan dat het concept voor waterachtbaan De Vliegende Hollander gebaseerd is op Splash Mountain in de Disney-parken, Journey to Atlantis in SeaWorld en Poseidon in Europa-Park. De directie was in eerste instantie niet enthousiast, tot men Splash Mountain uitprobeerde. "Na de rit zeiden ze tegen mij: 'Nou snappen we wat je bedoelt, dit is fantastisch!'" En het thema? "Ineens, op een avond toen ik de hond uitliet, wist ik wat het moest worden: De Vliegende Hollander!"

Klaas Vaak
Het idee voor de introductie van het personage Klaas Vaak bij vakantiepark Bosrijk schrijft Vugts toe aan zijn dochter Marjolein. "We zaten samen in de auto en ik mijmerde een beetje over dat het nu maar stenen huisjes waren en dat ik het zo graag meer betoverend wilde maken. 'Ik weet het', zei ze ineens. 'Klaas Vaak strooit met zijn slaapzand uit de Loonse en Drunense Duinen zodat iedereen in Bosrijk mooie dromen heeft.' Ik viel stil, maar ik wist meteen dat dit het weleens kon zijn! We gingen er direct mee aan de slag."



Tijdens de bouw van De Vliegende Hollander werd Vugts onverwachts gepromoveerd tot statutair directeur. Dat kreeg hij te horen via een telefoontje, op reis in Engeland. "Deze promotie kwam niet alleen als een verrassing voor mij, maar ook voor enkele collega's die hierin gepasseerd werden. En dat leverde best wat ongemakkelijke momenten op."

Contract van veertig pagina's
Voor het verhaal achter paardenvoorstelling Raveleijn schakelde de Efteling kinderboekenschrijver Paul van Loon in. Dat liep bijna mis toen er een contract opgesteld moest worden. "Ik krijg een sms-berichtje van Paul waarin staat: 'Zo hoeft het voor mij niet, het gaat niet door!' Ik snapte er niks van en heb meteen met hem gebeld." Van Loon bleek geen zin te hebben in een contract van veertig pagina's. De directeur regelde een kort en bondig contract, dat wel beviel.



Vugts geeft toe dat de eerste versie van de Raveleijn-parkshow niet goed scoorde. "De verwachtingen waren hooggespannen, maar dat viel helaas een beetje tegen. Er bleek te weinig decor en te weinig sfeer, waardoor de arena groot en leeg oogde." Er werden verschillende aanpassingen gedaan. "Ondanks alle toevoegingen bleven de reacties op de show matig." Later heeft de Efteling de productie uit handen gegeven aan het Franse bedrijf Puy du Fou.

Popmuziek
Fonteinenspektakel Aquanura zou eigenlijk draaien om popmuziek, zegt Vugts. "Zonder overleg ging iedereen ervan uit dat er populaire muziek gebruikt zou worden. Dat zat mij niet lekker, ik voelde veel meer voor een eigen Efteling-symfonie. Gelukkig kreeg ik bijval."

Bij de bouw van achtbaan Baron 1898 stuurde Vugts het projectteam aan. Op een dag kwam ontwerper Sander de Bruijn naar hem toe met het verzoek om een duur boek te mogen kopen op een veiling: een uniek exemplaar van La Tour de 300 Mètres, over de bouw van de Eiffeltoren. "Sander had bedacht dat hij de kleur blauw die in dat boek beschreven staat op het staal van Baron 1898 wilde gebruiken! Bovendien, zei hij, kon hij veel leren van de constructie van de Eiffeltoren, die inderdaad duidelijke overeenkomsten vertoont met onze attractie. Dus Sander kreeg zijn boek."



De enige echte reden
De naam Baron 1898 heeft geen diepere betekenis, onthult Vugts. "We hebben meerdere jaartallen geopperd en geprobeerd, maar de alliteratie in 1898 klonk gewoon het lekkerst, dat is de enige echte reden. Heel simpel."

In 2017 kreeg mascotte Pardoes zijn eigen attractie: Symbolica, het Paleis der Fantasie. Het had niet veel gescheeld of de toverende nar was in een andere Efteling-attractie verschenen. Vugts vroeg rond 2008 aan ontwerper Henny Knoet wat hij ervan zou vinden om Jokie in Carnaval Festival te vervangen door Pardoes. "Haha, hij vond het helemaal niks, de sfeer was anders en de omgeving ook. 'Pardoes heeft daar niks te zoeken', was zijn antwoord. Achteraf ben ik daar blij om, ik weet zeker dat de kracht van Symbolica veel minder groot zou zijn geweest als Pardoes al prominent in een andere attractie te zien was."

Hong Kong Disneyland
Voor Symbolica liet de Efteling zich inspireren door de attractie Mystic Manor in Hong Kong Disneyland. Vugts trok met enkele collega's naar het park om beide concepten naast elkaar te leggen. Daarvoor werd een vergaderzaal gehuurd in het Disney-hotel. "Ik denk dat we de attractie minimaal 25 keer gedaan hebben, vaak meerdere keren achter elkaar. Dankzij ervaringen en inzichten lukte het ons om beginnersfouten te voorkomen."



In de aanloop naar de opening van Symbolica dreigde een groot probleem te staan met de elektriciteit. "Plotseling gebeurde het: poef, en toen was het donker; alle stoppen klapten eruit." Oplossen bleek makkelijker gezegd dan gedacht: de stroom bleef uitvallen. Een computergestuurd kastje functioneerde niet. "Met nog twee, drie weken te gaan tot de opening kregen we het toen wel even benauwd."

Droomvlucht-nachtmerrie
De Oostenrijkse leverancier werd met spoed naar de Efteling gehaald, maar het bedrijf kon aanvankelijk niks vinden. "Ik kreeg het Spaans benauwd en zag een herhaling van de Droomvlucht-nachtmerrie al voor me." Uiteindelijk kon Symbolica op tijd open. Vugts beweert dat de bezoekerswaardering van de attractie startte op rapportcijfer 8,3 en dankzij aanpassingen - geluid, beweging, kijkrichting en snelheid - later uitkwam op een 9,3.



Vugts stelt zich in het 222 pagina's tellende boek niet bepaald bescheiden op. De oud-directeur besluit zijn verhaal met een anekdote over zijn afscheid. Zijn broer liet weten dat hij zich nooit gerealiseerd had hoeveel Olaf Vugts echt betekend heeft "voor de Efteling en haar mensen". "Tja, en zo is het, dat voel ik zelf ook."

Bart de Boer
Kwetsbare momenten zijn er ook, zoals de keer dat Vugts helemaal alleen stond op een personeelsfeest omdat hij de leidinggevende was geworden van zijn collega's. Daarnaast gaat het uitgebreid over een herseninfarct dat de Efteling-oudgediende trof in juli 2008. Wat verder opvalt, is dat de naam van wijlen algemeen directeur Bart de Boer nergens wordt genoemd. Andere collega's komen wel steevast met hun volledige naam voorbij.

Olaf Vertel Eens... is voor 27,50 euro te bestellen via de website betiquette.nl. De Efteling gaat het boek niet verkopen.

ZIE OOK
Historie van de Efteling staat centraal in nieuw boek vol unieke foto's en verhalen