Zo worden bezoekers Disneyland Paris verleid tot kopen
10-01-2018, 22.51 uur
Hoe zorgt Disneyland Paris ervoor dat bezoekers zin krijgen om geld uit te geven? Tijdschrift Filosofie Magazine staat deze maand uitgebreid stil bij de manieren die Walt Disney heeft bedacht om mensen zo veel mogelijk te laten kopen. Aan de hand van analyses van filosofen wordt het verdienmodel van Disneyland Paris uit de doeken gedaan.
Dankzij slimme trucjes uit de filmwereld en massapsychologie lukt het Disney om een pretpark te presenteren als een beeldverhaal. Zo zijn op strategische plekken trekpleisters geplaatst, zoals het kasteel van Doornroosje, om bezoekersstromen te kunnen leiden. Keuzestress wordt weggenomen door de gast geen overdaad aan opties te bieden.
Dat zien we ook terug in de souvenirwinkels. "Disneyland is de kwintessens van consumptimse", aldus de Italiaanse schrijver Umberto Eco. "Onze wil om te kopen wordt vervalst, maar we denken dat het echt is." Consumenten worden psychologisch rijp gemaakt om te genieten en tegelijkertijd om meer te betalen. Door alle zintuigen aan te spreken, wordt de ervaring meer memorabel en dus meer waard. Daarom ruikt het er lekker, speelt er muziek op de achtergrond en is het personeel vaak obsessief vriendelijk.
Doordat bezoekers gewend zijn om in een attractie te stappen, gaan ze slaafs mee als de attractie een winkel is geworden. "De façades van Main Street worden gepresenteerd als een speelgoedhuis, maar het interieur is een vermomde supermarkt waar mensen obsessief kopen in de overtuiging dat ze nog steeds spelen."
Het risico ligt op de loer dat mensen de schijnwereld van Disney verkiezen boven de werkelijkheid, merkt Eco op. "Disneyland produceert niet alleen een illusie, maar door dat toe te geven stimuleert het een verlangen daarnaar. De filosofie is niet: we geven een kopie zodat je het origineel wilt zien, maar juist: we geven een kopie zodat je niet meer de noodzaak voelt het origineel te zien."
De Franse filosoof Jean Baudrillard gaat nog een stap verder. "Disneyland bestaat om te verbergen dat het park het échte land is, een beetje zoals gevangenissen bestaan om te verbergen dat de maatschappij in zijn geheel als een gevangenis is", zei hij.
Begin jaren negentig riep de komst van het Amerikaanse Disney naar Europa nog veel weerstand op. Kranten stonden vol met reacties van Franse intellectuelen die het pretpark omschreven als "een cultureel Tsjernobyl", "een gruwel van bordkarton en plastic in afschuwelijke kleuren", "bouwwerken als opgedroogd kauwgum", "een dystopie van oppervlakkige massaconsumptie" en "idiote folklore rechtstreeks uit stripverhalen voor dikke Amerikanen". Het was "de laatste fase in een vervreemdingsproces dat de mensen ontredderd zal achterlaten".
Inmiddels heeft Frankrijk de toeristische trekpleister omarmd. Er bleek wel degelijk vraag te zijn naar Disney's verguisde sprookjeswereld. "Het is niet dat Amerika ons bezet, wij aanbidden het juist", concludeerde filosoof Michel Serres. Niet voor niets staan er dagelijks lange rijen voor de kassa's in de Disney-winkeltjes.
